Beypazarı İçecek ve Kınık Maden Suları Kararı
(14.04.2022 tarihli ve 22-17/283-128 sayılı ve 18.05.2022 tarihli ve 22-23/379-158 sayılı kararlar)
Karara esas soruşturma Beypazarı İçecek Pazarlama Dağıtım Ambalaj Turizm Petrol İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ve Kınık Maden Suları AŞ’nin “Doğal mineralli su pazarında birbirleriyle güncel ve geleceğe dönük fiyat bilgilerine, fiyat değişim tarihlerine, zamlı fiyatlara ilişkin bilgi değişiminde bulunmak suretiyle” 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespitine yönelik olarak yürütüldü.
Soruşturmada[1];
- Kınık Maden Suları AŞ’nin rakip teşebbüsle güncel ve geleceğe dönük fiyat bilgilerine, fiyat değişim tarihlerine, zamlı fiyatlara ilişkin bilgi değişiminde bulunularak fiyat tespit etmek ve dolayısıyla kartel kurmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğine,
- Beypazarı İçecek Pazarlama Dağıtım Ambalaj Turizm Petrol İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ’nin rakip teşebbüsle güncel ve geleceğe dönük fiyat bilgilerine, fiyat değişim tarihlerine, zamlı fiyatlara ilişkin bilgi değişiminde bulunarak fiyat tespit etmek ve dolayısıyla kartel kurmak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğine karar verildiği,
- Her iki teşebbüs için ayrı ayrı değerlendirilip karara bağlanmak suretiyle, RKHK m.16/3 ile Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar İle Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik m. 5/1-a, m. 5/2, m. 5/3-a ile m. 7/1 uyarınca idari para cezasına çaptırıldığı,
- Soruşturmada her iki taraf için de ayrı ayrı sunulan metinlerin Rekabet Kurulunun 14.04.2022 tarihli ve 22-17/283-128 sayılı ve 18.05.2022 tarihli ve 22-23/379-158 sayılı kararları ile kabul edilmesiyle birlikte, 2020 yılında 4054 S. RKHK m. 43’te yapılan değişiklikle mevzuata dahil olan uzlaşma müessesinin dolayısıyla verilen cezalar üzerinden belirli oranlarda indirimin uygulandığı,
- Diğer yandan, her iki teşebbüs bakımından da Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İş birliği Yapılmasına Dair Yönetmelik m.5 ilgili fıkra ve bentleri uyarınca da cezada farklı tutarlarda indirim uygulandığı görülmektedir.
2020 yılında yukarıda zikredilen değişiklikle mevzuata giren uzlaşma usulünün uygulanması kapsamında Kurul tarafların talebi üzerine veya resen bu süreci başlatabilmektedir.
RKHK’ da açıkça tanımlanmayan “uzlaşma” kavramı, Uzlaşma Yönetmeliği’nin 3. maddesinde “ihlalin varlığı ile kapsamını kabul eden taraflara verilecek idari para cezasında indirim uygulanarak soruşturmanın nihai kararla sonlandırılması usulü” olarak ifade edilmiştir. RKHK gerekçesine paralel şekilde; uzlaşma ile öncelikle rekabet otoriteleri açısından usul ekonomisinin sağlanması ve kamu kaynaklarının etkin kullanılması amacına hizmet etmesi nedeniyle yarar sağlanmaktadır. Teşebbüsler açısından ise, cezalarda indirim yapılmasının yanında, dış danışman maliyeti, itibar kaybı, ticari sırların soruşturma süresi boyunca ortaya çıkması gibi olumsuzlukların asgari düzeye indirilmesi avantajlarını getirmektedir.[2]
Özetle, ayrım yapılmaksızın tüm ihlaller bakımında uygulanabilecek uzlaşma usulü, soruşturma raporunun tebliğine kadar taraflarca ihlalin kabulünün bildirilmesini gerektirmektedir.
Diğer yandan yalnızca karteller bakımından uygulanmakta olan Aktif İşbirliği Yönetmeliği ise bilindiği üzere kartel üyesinin, bir kartel oluşumuna dahil olmaktan pişman olup, Kurul ile işbirliği yaparak kartelin ortaya çıkarılmasına yardımcı olması esasına dayanmaktadır ve soruşturmaya başladıktan sonra pişmanlığın devreye sokulması durumunda kartel üyesi için çeşitli indirimlerin uygulanması söz konusu olabilmektedir.[3]
Bu karar açısından her iki usulün birden uygulanabilmesinin dayanağını ise Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılmasına Yönelik Soruşturmalarda Uygulanabilecek Uzlaşma Usulüne İlişkin Yönetmelik m.7’nin oluşturduğu Kurum tarafından kararın yayım aşamasında açıklanmıştır.[4] İlgili Yönetmelik maddesinde ve maddenin 3. fıkrasında “Uzlaşma süreci ile birlikte pişmanlık başvurusunun da bulunması halinde, Aktif İşbirliği Yönetmeliği kapsamında belirlenen indirim oranı ile uzlaşma için belirlenen indirim oranı toplanarak birlikte uygulanır.” mezkur dayanak açıkça görülmektedir.[5] Kaldı ki, bu Yönetmeliğin hukuki dayanağını teşkil eden RKHK m. 16 uyarınca da karteller haricindeki ihlaller bakımından da bağışıklık tanınması veya indirim yapılmasının mümkün olduğu anlaşılmaktadır.[6] Nitekim 2017 yılındaki Banka-3 (Kurumsal Kredi) soruşturmasında, ihlal kartel olarak nitelendirilmediği halde pişmanlık başvurusunda bulunan teşebbüse bağışıklık tanınmıştır.[7]
Rekabet Kurumu’nun gerekçesiz nihai kararı yayımladığı açıklamada da ifade edildiği üzere Beypazarı İçecek- Kınık Maden Suları kararı, yukarıda kısaca izah edilmeye çalışıldığı gibi hem uzlaşma hem de aktif işbirliği usullerinin beraber uygulandığı ilk karar özelliğini taşıması bakımından önem arz etmektedir.
[1] https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/beypazari-kinik-nihai-karar.pdf
[2] Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Yapılan 2020 Yılı Değişiklikleri: Nedenleri, Kapsamı ve Olası Etkileri, Editör: Kerem Cem SANLI, On İki Levha Yayıncılık, Ocak 2022, S. 295, 299 (AB ve Türk Rekabet Hukukunda Uzlaşma, Dr. Çiçek ERSOY- Gökşin KEKEVİ)
[3] Rekabet Hukuku Dersleri, Prof. Dr. İ. Yılmaz ASLAN, Ekin, 2021, S. 306
[4] https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/pismanlik-ve-uzlasma-kurumlarinin-berabe-fd72d3e60cdcec11a22000505685ee05
[5] https://www.lexpera.com.tr/mevzuat/yonetmelikler/rekabeti-sinirlayici-anlasma-uyumlu-eylem-ve-kararlar-ile-hakim-durumun-kotuye-kullanilmasina-1
[6] “…Kanuna aykırılığın ortaya çıkarılması amacıyla Kurumla aktif işbirliği yapan teşebbüs ya da teşebbüs birlikleri veya bunların yöneticileri ve çalışanlarına, işbirliğinin niteliği, etkinliği ve zamanlaması dikkate alınarak ve gerekçesi açık bir şekilde gösterilmek suretiyle üçüncü ve dördüncü fıkralarda belirtilen cezalar verilmeyebilir veya bu fıkralara göre verilecek cezalarda indirim yapılabilir. Bu maddeye göre verilecek idarî para cezalarının tespitinde dikkate alınan hususlar, işbirliği halinde para cezasından bağışıklık veya indirim şartları, işbirliğine ilişkin usul ve esaslar Kurulca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.” https://www.lexpera.com.tr/mevzuat/kanunlar/rekabetin-korunmasi-hakkinda-kanun-4054
[7] Rekabet İhlallerine İlişkin Soruşturmalar ve Para Cezaları: Rekabet Kurulu’nun 20 Yılının Bilançosu , Harun Gündüz, On İki Levha Yayıncılık, Ekim 2018, S.103